Hoe een liberaal zichzelf miskent

_{Een antwoord op het essay van Karel De Gucht}

Ik stelde het me als kind altijd zo voor: met zijn krullenkopje treedt het jongetje met de te grote mond, maar een klein hartje, naar voor. Hij staat oog in oog met een reus. Niet alleen van gestalte, maar ook in naam en faam. De reus staat er ferm, gesteund op twee pilaren. Het jongetje oogt schriel. En toch… Toch wordt de mastodont onderuit gehaald door dat tengere ding.

Met dit schrijven probeer ik een beetje David te zijn. Ik verweer me tegen de grote Karel De Gucht. De roerganger van de gemeente waar ik woon. Hij zal niet wijken, noch wankelen. Maar wanneer ik hem even tot nadenken kan aanzetten, is dat voor mij een heuse overwinning.

De liberale voorman verrast niet, maar verbaast wel met zijn essay over de Vlaams-nationale kringredenering. Ondanks de intellectueel smakende saus over zijn betoog, was het vlugschrift nogal…tja…oppervlakkig. Nou, hij bouwt dan toch tenminste een redenering op. Dat kan je van de Gentse liberale volksvertegenwoordiger dan weer niet zeggen. Maar over diens holle frasen wil ik me hier niet buigen.

Radicalisme

“She put the Great back into Britain!” Dit wordt nog vaak geroemd als een van de verdiensten van “Maggie” Thatcher. Een liberale frontvrouw die haar electorale overleven in 1983 dankte aan de golf van nationalisme die haar land overspoelde na de overwinning in de Falklandoorlog. Het bracht tevens de dictatuur van generaal Galtieri ten val. In 1987 voerde de Dame zelfs propaganda met wapperende vlaggen en nationalistische liederen. Ze walste haar derde regeertermijn in met een zeer eurosceptische houding (“I want my money back!”).

Haar voorbeeld, zelf aangeboden door Karel De Gucht, toont aan dat boudweg stellen dat je bij liberalen niet snel steun voor nationalisme zal vinden, larie en apekool is. Goed, in naam was Thatcher “conservative”, maar niemand kan haar duidelijke liberale profiel ontkennen (niet waar meneer Verhofstadt). In ons eigen verleden kunnen we onder meer de 19^de eeuwse liberaal voorman Charles Rogier vermelden. Hij zette de toon voor vele generaties Belgische liberalen na hem.

De 19^de eeuwse ontstaansjaren van het liberalisme bewijzen dat de liberalen vaak vooraan stonden in de strijd van de volkeren naar meer soevereiniteit. De Britse premier en groot liberaal boegbeeld William Gladstone was zo de eerste die begrip had voor de Ierse verzuchting naar “Home Rule” in die tijd.

God bless America

Eén van de meest liberale en nationalistische landen ter wereld zijn de Verenigde Staten van Amerika. Waar anders kan je elke dag de vlag groeten en terwijl overtuigd zijn van je opperste individuele vrijheid. “The land of the free” heeft een van de meest liberale constituties. De Staten dienden als voorbeeld voor de liberale revoluties in de 19^de eeuw.

Misschien moeten critici de moeite eens nemen om het nationalisme van de N-VA in dit licht te zien. Het ideeëngoed van de partij is niet gebaseerd op een “Blut und Boden”-ideologie. Ze vertrekt vanuit het idee dat een gemeenschap burgerschap inhoudt gebaseerd op het kostbare weefsel van gezin, school, de buurt, etc. Eenieder kan dus in dit burgerschap treden. Taal is een wezenlijk onderdeel van de identiteit van dit burgerschap. Dat geldt voor alle vormen van gemeenschap. De taal is de code om onderling te kunnen samenwerken of het nu gaat over een natie, een loge, een bouwwerf, een universiteit of een turnkring.

De N-VA is tevens een constitutionalistische partij. We hechten hoge waarde aan de wet. De parlementaire weg is de enige mogelijkheid om die wet bij te schaven. Hiermee stapt de partij in de traditie van de 19^de eeuwse Franse liberaal Alexis de Tocqueville. Hoewel hij de V.S. bewonderde, voorzag hij een aantal gevaren van een te liberale koers in dat land. Hij waarschuwde voor het hyperindividualisme, “ieder voor zich”. Het leidde volgens hem tot desinteresse voor de publieke zaak en een hoge mate van zelfzucht. Deze zelfzucht ondermijnt de democratie. Het toont de verwerpelijkheid aan van De Guchts stelling dat we maar een lotsgenootschap zijn in de mate dat we dat zelf willen zijn. Ook de liberale jaren ’80 betekenden een sociale kaalslag in de Angelsaksische landen. “The broken society”, het resultaat van dat extreem liberale beleid, kan hersteld worden wanneer de gemeenschap meer naar voren treedt. De Britse denker en “Red Tory” Philip Blond gelooft hier sterk in: “Als mensen zich associëren en taken verdelen, vergroot dat ieders vrijheid.” In ons standpunt is natievorming een startpunt voor de persoonlijke vrijheid.

Boontjes

Wat is er mis aan het idee om een grens te trekken tussen twee volken? Pierre Manent, een moderne Franse (alweer!) liberale filosoof, zegt het zo: “ De idee dat elkeen zijn boontjes dopt op zijn eigen manier, en het recht erkent van de andere aan de overkant van de grens, om hetzelfde te doen, lijkt me net een van de grote verworvenheden van de beschaving.”

Wanneer we de historische evolutie in Vlaanderen bekijken, zien we een drang om onze eigen boontjes te doppen alleen maar toenemen. In die zin wordt de democratische politieke ruimte geschapen en ingevuld door die burger, meneer De Gucht. Het heeft ons volk inderdaad ontvoogd, maar het wil haar beslissingen volledig zelf kunnen nemen. Het moet zelf kunnen beslissen hoe ze haar solidariteit tegenover andere naties in Europa en de wereld invult. Ik vermoed dat ze dit transparant wil laten gebeuren… Wanneer er wordt gesteld dat de nationale samenhang aan het begin staat bij de uitbouw van een democratie en niet aan het einde ervan, dan treed ik dit bij. Bij het ontstaan van België was er zeker enige samenhang: het unionisme dat kost wat kost een eentalig land wilde verkrijgen. (“Les premiers principes d'une bonne administration sont basés sur l'emploi exclusif d'une langue, et il est évident que la seule langue des Belges doit être le français. Pour arriver à ce résultat, il est nécessaire que toutes les fonctions civiles et militaires soient confiées à des Wallons et à des Luxembourgeois; de cette manière, les Flamands, privés temporairement des avantages attachés à ces emplois, seront contraints d'apprendre le français, et l'on détruira ainsi peu à peu l'élément germanique en Belgique.” dixit Charles Rogier, 1832). Op dit moment staan we aan het begin van de uitbouw van een correcte democratie, waarbij het Vlaams Parlement essentieel is. Ik kan moeilijk begrijpen dat een liberaal het huidige Belgische systeem kan blijven verdedigen. Wat is er democratisch aan de grendelgrondwet of de alarmbelprocedure? Hoe kan je verklaren dat twee democratieën met verschillende uitgangspunten een eenheid moeten vormen die verlamd wordt door die uitgangspunten? Moeten wij ons dan verzoenen met een staat als “permanente diplomatieke conferentie”?

Conor Cruise O’Brien of hoe je iets krom recht trekt

Grenzen trekken is niet hetzelfde als muren bouwen. Niemand ervaart de grens tussen ons en Nederland, Frankrijk of Duitsland als een muur waarover we niet heen kunnen. Misschien geldt de taalgrens binnen die vermaledijde staat (geen natie, meneer De Gucht) België hierin als uitzondering. Hoewel sommigen, geïnspireerd door Rogier, het tuinmuurtje meer en meer willen laten opschuiven naar de hof van de buur.

Het autonomiestreven van de N-VA is geen sta-in-de-weg voor de Europese Unie. We kunnen in tegendeel vrij meespelen in de ontwikkeling van Europa, los van het fragiele communautaire evenwicht.

Misschien ziet u dit nog wel in, wanneer uw carrière de winter van haar dagen bereikt en u het pluche achter u hebt gelaten. Misschien schrijft u dan opnieuw een boek waarin u de uwen oproept om het autonomiestreven van de Vlaming toch positief te beschouwen. Net zoals Conor Cruise O’Brien dat deed toen hij zijn carrière eindigde als lid van de Labour Party, weg van de UK Unionist Party.

Harry De Paepe is leraar Nederlands, Engels en geschiedenis aan het Dendermondse Koninklijk Atheneum. Als N-VA’er en Berlarenaar kon hij de woorden van zijn burgemeester Karel De Gucht in DS van 26/2 niet zo laten en besloot een wederwoord te schrijven.